Côn trùng hay còn gọi là sâu bọ, là một lớp (sinh vật) thuộc về ngành động vật không xương sống, chúng có bộ xương ngoài làm bằng kitin, cơ thể có ba phần (đầu, ngực và bụng), ba cặp chân, mắt kép và một cặp râu. Côn trùng là nhóm động vật đa dạng nhất hành tinh, gồm hơn một triệu loài đã được mô tả và gồm hơn một nửa số sinh vật sống. Số loài còn sinh tồn được cho là từ 6 – 10 triệu loài và đại diện cho 90% dạng sống của các loài động vật khác nhau trên trái đất. Côn trùng có thể sống được ở hầu hết các môi trường sống.

Bọ hung năm sừng ở ngoài tự nhiên

Ở Vườn quốc gia Hoàng Liên có một loài có kích thước lớn với cái tên Bọ hung 5 sừng hay tê giác bay 5 sừng. Bọ hung 5 sừng có tên khoa học Eupatorus gracilicornis, thuộc Họ Bọ hung Scarabaeidae trong Bộ Cánh cứng Coleoptera. Nó được mô tả lần đầu tiên bởi nhà côn trùng học người Anh Gilbert John Arrow vào năm 1908.

Con đực bọ hung 5 sừng

Bọ hung 5 sừng là loài biến thái hoàn toàn, trứng nở thành dạng ấu trùng, trải qua một thời gian ấu trùng phát triển và cuối cùng biến thái thành nhộng. Trong giai đoạn này chúng ở trong các thân cây gỗ mục ăn gỗ mục. Chúng trải qua những thay đổi đáng kể về hình dạng, kích thước và cuối cùng hóa thành con trưởng thành còn gọi là Thành Trùng. Giống như các loài bọ cánh cứng khác, từ khi trở thành Thành Trùng hay còn gọi con trưởng thành chúng không có sự thay đổi về kích thước, chúng ăn mật hoa, nhựa cây và hoa quả.

Vòng đời bọ hung 5 sừng

Con đực Bọ hung 5 sừng dài khoảng 65 - 74,5mm, con cái dài 48 - 65,5mm. Cơ thể màu đen bóng, cánh trước màu nâu. Đỉnh đầu có sừng dài cong về phía sau phủ quá 1/2 tấm lưng ngực trước. Tấm lưng ngực trước có 4 sừng hướng về phía trước, 2 sừng ở 2 góc bên tấm lưng ngực trước dài hơn 2 sừng ở phía sau, 2 sừng sau nằm gần ở đỉnh của tấm lưng ngực trước. ống chân trước dài hơn các ống chân khác, mép ngoài của nó có 3 gai, mép trong có 1 gai ở đỉnh ống chân. Con cái có màu sắc giống con đực, nhưng đầu và ngực không có sừng.

Con đực và con cái bọ hung 5 sừng dễ phân biệt nhờ những chiếc sừng trên đầu

Những chiếc sừng trông rất dị dài ngắn khác nhau ở từng con đực, đây chính là vũ khí giao chiến của các con đực với nhau để giành bạn tình. Nó được dùng để “vật ngã” đối thủ chứ không có tác dụng sát thương, vì loài côn trùng này có lớp vỏ ngoài cứng bằng kitin.

5 chiếc sừng là vũ khí lợi hại của con đực bọ hung 5 sừng

Trong Sách Đỏ Việt Nam năm 2020, Bọ hung năm sừng là một trong số ít các loài côn trùng được đưa vào danh sách nguy cấp bên cạnh các loài như Bọ cua bay hoa Cheirotonus battareli (Pouillaude, 1913); Bọ Lá Phyllium succiforlium (Linnaeus, 1766); Bọ ngựa Manti religiosa (Linnaeus, 1758); Bướm đuôi dài xanh lá chuối Argemo maenas (Donbleday, 1947) Bướm phượng cánh kiếm Pathysa antiphates (Cramer, 1775)…

 Kích thước cơ thể và chiều dài của sừng không giống nhau giữa các con đực

Đây là loài cấm thu bắt để buôn bán dưới mọi hình thức, thiết nghĩ các nhà chuyên môn và cơ quan chức năng cần có những hoạt động nghiên cứu về tập tính và sinh thái học, Cần sớm có hành lang pháp lý đưa vào quản lý bảo vệ loài này trong tự nhiên tránh nguy cơ tuyệt chủng./.

Nguyễn Năm – Trung tâm GDMT