Dưới những tác động xấu của
việc canh tác thảo quả dưới tán rừng tự nhiên, thời gian qua, tỉnh Lào Cai đã
ban hành nhiều văn bản về việc tăng cường quản lý, bảo vệ rừng, việc canh tác
thảo quả dưới tán rừng tự nhiên.
Theo
đó, các địa phương phải xây dựng phương án quản lý thảo quả và tuyên truyền vận
động nhân dân xóa bỏ lều lán thảo quả trong rừng tự nhiên, tiến tới xóa bỏ hoàn
toàn cây thảo quả dưới tán rừng tự nhiên đặc dụng, phòng hộ trên địa bàn tỉnh
Lào Cai vào năm 2030. Về mặt chủ trương, đây là một quyết định được người dân
hoàn toàn đồng tình và ủng hộ. Tuy nhiên, xét đến khía cạnh đảm bảo sinh kế cho
người dân, nhất là những gia đình đã sống nhờ thảo quả nhiều năm nay thậm chí
coi thảo quả là nguồn thu nhập chính thì đây thực sự là bài toán khó.
Vận
động người dân tháo dỡ lều, lán
Năm 2020, thực hiện chỉ đạo của
Vườn Quốc gia Hoàng Liên, chính quyền các xã trên địa bàn thị xã Sa Pa đã tuyên
truyền, vận động người dân thực hiện cam kết sản xuất thảo quả bền vững; đăng
ký và tự nguyện tháo dỡ lều, lán sinh hoạt, sấy thảo quả trong rừng. Theo đó,
tập trung vận động các gia đình cán bộ, đảng viên và người có uy tín trong cộng
đồng gương mẫu chấp hành, thực hiện và tuyên truyền người thân, người xung
quanh cùng thực hiện.
Anh Sùng A Sếnh, xã Hoàng Liên
- một trong những hộ dân canh tác thảo quả đã đồng ý tháo dỡ lều của gia đình
trông và sấy thảo quả cho biết, nương thảo quả của nhà anh được trồng từ khi
ông nội anh còn sống tới nay. Trung bình mỗi năm, gia đình thu được 20 bao thảo
quả khô, bán thu 100 triệu đồng. Đây là nguồn thu nhập chính của gia đình anh.
Tuy nhiên, khi nghe cán bộ nói về tác hại của việc trồng và dựng lều lán, dù
rất tiếc nuối, nhưng anh Sểnh đồng thuận tháo dỡ lều, lán và ký cam kết với
chính quyền xã.
Theo kết quả rà soát, thống kê
tại thời điểm tháng 8/2020, trong rừng đặc dụng tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên có
2.281 nương thảo quả với tổng diện tích sản xuất 1.242,8 ha; tổng số hộ sản
xuất thảo quả là 1.752 hộ, giảm 166 hộ so với thời điểm tháng 2/2020. Lực lượng
chức năng đã kê khai, xác nhận tổng số có 628 lều, lán sinh hoạt, sấy thảo quả
trong rừng; trong đó, khoảng 50% là lều lán tạm thời, không kiên cố. Qua tuyên
truyền, đơn vị đã vận động được 532 hộ đăng ký tự nguyện tháo dỡ/628 lều,
lán, đạt 84,7%. Đặc biệt, đơn vị đã hoàn thành tháo dỡ toàn bộ lều, lán trên
tuyến leo núi Trạm Tôn - Fansipan và 6/12 lán cố định dưới tuyến hành lang cáp
treo Fansipan.
Tính đến ngày 30/11/2020, tỉnh
Lào Cai đã chủ động tuyên truyền và tổ chức ký cam kết sản xuất thảo quả bền
vững gắn với bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng với 15.027 lượt người
tham gia; vận động nhân dân tháo dỡ 2.122/3.169 lều, lán, đạt 67% kế hoạch.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn tỉnh Lào Cai, tiến độ thực hiện của huyện Văn Bàn còn chậm do
địa hình phức tạp, diện tích phân bố lớn. Tại khu vực giáp ranh, người dân của
các huyện Than Uyên (Lai Châu), huyện Mù Cang Chải, Văn Yên (Yên Bái) sang canh
tác trên đất của huyện Văn Bàn (Lào Cai) gây khó khăn trong việc triển khai. Số
lều, lán còn lại chưa tháo dỡ của huyện này được chủ yếu tập trung ở các khu
vực giáp ranh nên khó xác định chủ nương, lều lán để vận động tuyên truyền và
thực hiện các biện pháp tháo dỡ
Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo Hạt Kiểm lâm huyện Văn Bàn, Khu bảo
tồn thiên nhiên Hoàng Liên, Văn Bàn chủ động phối hợp với chính quyền cơ sở các
xã, Hạt Kiểm lâm các huyện Than Uyên (tỉnh Lai Châu), huyện Mù Cang Chải, Văn
Yên (tỉnh Yên Bái) tăng cường phối hợp tuần tra chung, họp thôn bản quán triệt
và kê khai, thống kê các hộ gia đình có xâm canh, canh tác, sản xuất thảo quả
để ký cam kết tháo dỡ và tổ chức tháo dỡ lều lán trên địa phận tỉnh Lào Cai
theo tiến độ, kế hoạch được phê duyệt.
Tìm
nguồn sinh kế thay thế phù hợp
"Người dân địa phương giữ
rừng là giữ môi trường chung cho cả nước, do đó, muốn họ từ bỏ sinh kế của gia
đình để giữ rừng thì cả nước phải chăm lo được cho họ vì họ là đối tượng dễ bị
tổn thương nhất", ông Vũ Hồng Điệp, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm
Lào Cai nhấn mạnh.
Theo ông Vũ Hồng Điệp, tiến hành xóa cây thảo quả đồng nghĩa với việc sẽ giảm
khoản thu nhập khá lớn của nhân dân vùng sâu, vùng xa, trong khi, đối với việc
bảo vệ, giữ rừng hiện nay phần lớn là do nhân dân đồng thuận giúp sức. Vì vậy
việc đảm bảo quyền lợi và đả thông tư tưởng của người dân, tạo sự đồng thuận
cao trong nhân dân là việc làm quan trọng.
Để làm được việc đó, theo ông Giàng A Sàng, Đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Lào
Cai, tỉnh phải có lộ trình rõ ràng đối với từng vùng, trồng cây gì, loại hình
kinh doanh sản xuất gì phù hợp, khả năng thu nhập cao để thay thế cây thảo quả.
"Có nghĩa là chúng ta triển khai mô hình kinh tế thay thế cây thảo quả
phải tạo ra được sản phẩm có thu nhập hiệu quả đến người dân rồi mới vận động
nhân dân tiến hành xóa cây thảo quả được", ông Sàng nhấn mạnh.
Mới đây, tại Kỳ họp thứ 16 Hội
đồng nhân dân tỉnh Lào Cai khóa XV, trả lời băn khoăn của cử tri về vấn đề này,
Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai Đặng Xuân Phong đã nhấn
mạnh, chủ trương chung của tỉnh Lào Cai là phát triển bền vững: phát triển kinh
tế đảm bảo ổn định xã hội và bảo vệ môi trường.
"Chúng ta phải bảo vệ rừng, nhưng cần có lộ trình", ông Đặng Xuân
Phong khẳng định và giao ngành nông nghiệp tỉnh Lào Cai tiến hành rà soát và
chuyển đổi sao cho đảm bảo phát triển hài hòa kinh tế xã hội và môi trường.
Song song với triển khai lộ trình tiến tới xóa bỏ cây thảo quả trồng dưới tán
rừng tự nhiên, các địa phương của Lào Cai đang từng bước thực hiện một số mô
hình sinh kế nhằm khuyến khích người dân chuyển đổi từ canh tác cây thảo quả
sang cây trồng, vật nuôi khác.
Ở Sa Pa, người dân đang tiến hành nhân rộng những mô hình phát triển chăn nuôi,
làm kinh tế trang trại, đưa những cây, con giống mới vào thử nghiệm, như mô
hình nuôi cá nước lạnh... Tại Bắc Hà, chính quyền vận động người dân tích cực
thâm canh, mở rộng diện tích quế, sa mộc, chè... đem lại thu nhập cao.
Ngoài ra, tỉnh Lào Cai sẽ thực hiện hỗ trợ các dự án phát triển cây lâm sản
ngoài gỗ (quế, hồi, dổi lấy hạt…) có giá trị kinh tế cao dưới tán rừng tự nhiên
để từng bước thay thế cây thảo quả. Những định hướng trên được chính quyền các
địa phương hy vọng sẽ là những giải pháp hữu hiệu, giúp phát triển kinh tế bền
vững, tăng thu nhập cho người dân, giảm dần sự phụ thuộc từ những rừng cây thảo
quả.
Để chuyển đổi hợp lý, nâng cao
đời sống người dân trong quá trình xóa cây thảo quả, rất cần có sự vào cuộc của
cả hệ thống chính trị chứ không riêng ngành nông nghiệp bởi theo ông Vũ Hồng
Điệp, không nhất thiết phải thay thế cây trồng, có thể hướng dẫn, hỗ trợ người
dân đẩy mạnh chăn nuôi, làm du lịch, dịch vụ... sao cho phù hợp với tình hình
thực tế địa phương.
Khi người dân có được những nguồn sinh kế ổn định bền vững sẽ tự khắc nghe theo
chính quyền địa phương bởi như ông Giàng A Sàng chia sẻ: "Ở gần nhà mà làm
ra tiền thì không ai muốn lặn lội vào rừng để làm gì cho vất vả".
baotintuc.com