Ngày 19/12, Quỹ Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (WWF) phát hành báo cáo "Các loài kỳ lạ" công bố 163 loài mới ở Tiểu vùng sông Mekong mở rộng, trong đó nhiều nhất là Việt Nam với 87 loài, Lào và Campuchia mỗi quốc gia 22 loài, Myanmar 11 loài.

Một loài ếch thân dài chưa tới 3cm và mất 10 năm mới được khẳng định là loài mới

 Một loài ếch thân dài chưa tới 3cm và mất 10 năm mới được khẳng định là loài mới, một loài rắn đầu bảy sắc cầu vồng và một loài thằn lằn giống hệt như rồng là ba trong số 163 loài mới được phát hiện tại Khu vực Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng. Báo cáo – Các loài kỳ lạ - được WWF phát hành ngày hôm nay, là tập hợp công trình nghiên cứu của hàng trăm nhà khoa học, những người mới phát hiện ra 9 loài lưỡng cư, 11 loài cá, 14 loài bò sát, 126 loài thực vật và 3 loài động vật có vú tại Việt Nam, Campuchia, Lào, Myanmar và Thái Lan. 

 Tại Tây Nguyên, Việt Nam, các nhà khoa học tìm thấy một loài dơi có đám lông dày trên đầu và cánh. Các phát hiện thú vị khác bao gồm một loài chuối quý hiếm tại Thái Lan, một loài ếch tí hon tại Campuchia và một loài thằn lằn với bộ da đốm màu xanh nhạt cùng đôi mắt có khả năng nhìn xuyên bóng tối, ẩn mình trong các dãy núi của Lào. Với 163 loài, tổng số loài mới được phát hiện trong khu vực là 2.409 kể từ năm 1997 khi WWF bắt đầu đưa ra báo cáo tổng hợp các loài mới được phát hiện hàng năm, bao gồm các loài thực vật, chim, động vật có vú, bò sát, cá và các loài lưỡng cư. 

 “Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng có một sức hút lớn đối với các nhà khoa học nghiên cứu về bảo tồn bởi nơi đây có độ đa dạng loài rất cao, đang chờ được phát hiện thêm,”ông Jimmy Borah, Quản lý Chương trình Bảo tồn Động Thực vật Hoang dã của WWF-Greater Mekong cho biết. “Những nhà khoa học, những người anh hùng thầm lặng của ngành bảo tồn, biết rằng họ đang phải chạy đua với thời gian để bảo vệ những loài mới được phát hiện trong khu vực.”

Dơi, tên khoa học là Murina kontumensis, có một đám lông dày, giống một cuộn len nằm trên đầu và cánh, tìm thấy ở Tây Nguyên, Việt Nam. 

Một số loài nổi bật được miêu tả trong báo cáo: 

 Dơi, tên khoa học là Murina kontumensis, có một đám lông dày, giống một cuộn len nằm trên đầu và cánh, tìm thấy ở Tây Nguyên, Việt Nam. 

 Ếch, tên khoa học là Leptolalax isos. Tên gọi thể hiện chiều dài thân của nó, khoảng 3cm. Loài lưỡng cư nhỏ bé này đang bị đe doạ bởi nạn khai thác gỗ, sự mở rộng đất nông nghiệp và các dự án thuỷ điện tại Cam pu chia và Việt Nam. 

 Rắn có đầu bảy sắc cầu vồng, tên khoa học là Parafimbrios lao, được ví như nhân vật Ziggy Stardust của David Bowie. Loài này được tìm thấy giữa các rặng núi đá vôi dựng đứng của khu vực Bắc Lào. Loài này đã được các nhà khoa học bắt gặp tại 2 địa điểm, đồng nghĩa với việc có khả năng sống sót cao hơn.  

 Thằn lằn một sừng Phuket sống trên cây, tên khoa học là Acanthosaura  phuketensis, có những chiếc sừng trông rất đáng sợ mọc trên đầu và dọc sống lưng. Chúng được tìm thấy tại những mảnh rừng bị phân lẻ trên những hòn đảo du lịch nổi tiếng của Phuket, Thái Lan. Loài này đang bị đe doạ bởi môi trường sống bị thu hẹp và nạn buôn bán làm thú cưng.

 Một loài chuối quý hiếm tuy mới được phát hiện tại miền Bắc Thái Lan, tên khoa học là Musa nanensis, nhưng đã bị liệt vào danh sách các loài cực kỳ nguy cấp do nạn phá rừng ngày càng gia tăng, đặc biệt các nhà khoa học mới chỉ nhìn thấy một vài cây. Tuy nhiên, gần đây, một vài khóm cây đã được phát hiện, mang lại  hy vọng cho loài.

Cá cóc được phát hiện tại tỉnh Chiang Rai, Thái Lan, tên khoa học là Tylototriton anguliceps. Loài này có những mảng da màu đỏ và đen tuyệt đẹp giống như nhân vật Klingon trong phim Du hành các vì sao (Star Trek). Do cấu trúc da mỏng, loài các cóc này đặc biệt nhạy cảm đối với thuốc trừ sâu, bên cạnh mối đe doạ chính là mất sinh cảnh sống do nạn phá rừng. 

 Một loài thằn lằn được phát hiện tại các vùng núi đá vôi tại Lào bởi một nhóm các nhà khoa học – những người phụ thuộc vào từng giọt nước nhỏ xuống từ các nhũ đá trong các hang động. Các nhà khoa học tin rằng việc phát hiện ra Gekko bonkowski i sẽ giúp họ hiểu được quá trình tiến hoá của loài thằn lằn tại dãy núi Trường Sơn. 

 Một loài cây được phát hiện tại Chin Hills, Tây Bắc Myanmar, có hai cánh hoa bao ngoài (lá đài) giống như đôi tai chuột. Được phát hiện tại đỉnh núi Victoria, Impatiens kingdon-wardii là một lời nhắc nhở rằng đa dạng sinh học của Myanmar cần phải được bảo vệ khẩn cấp bởi quốc gia này đang phát triển nhanh chóng. 

 Khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng hiện đang chịu áp lực phát triển bởi khai khoáng, mở rộng đường xá, phát triển đập thủy điện - những yếu tố chính đe doạ tới sự tồn tại của các cảnh quan – điều tạo nên sự đặc biệt của khu vực. Nạn săn bắt phục vụ nhu cầu của thị trường thịt thú rừng hoặc các đường dây buôn bán trái phép các loài hoang dã trị giá hàng tỷ đô la đang tạo thêm áp lực cho các loài động thực vật hoang dã trong khu vực. Nhiều loài có thể biến mất vĩnh viễn trước khi chúng được phát hiện.

Tiến sỹ Văn Ngọc Thịnh, Giám đốc WWF-Việt Nam cho biết: “Việt Nam là một trong những quốc gia có độ đa dạng sinh học cao trong khu vực và sự phát hiện của 87 loài trong năm 2015 cho thấy vẫn còn rất nhiều tiềm ẩn về giá trị đang dạng sinh học để chúng ta tiếp tục khám phá. Nhưng chúng hiện đang phải đối mặt với nhu cầu tiêu thụ động thực vật hoang dã lớn của Việt Nam và nạn buôn bán trái phép trên toàn cầu. Có rất nhiều người giàu có sẵn sàng trả hàng ngàn đô la để có được những loài hiếm nhất, độc đáo nhất và bị đe doạ tuyệt chủng ở mức độ cao nhất. Tại nhiều nơi, các chợ buôn bán động thực vật hoang dã quý hiếm trái phép hoạt động ngang nhiên. Mất sinh cảnh sống và ô nhiễm cũng tác động tới các loài hoang dã của Việt Nam. Để bảo vệ các loài này, điều tối quan trọng cần phải làm đó là thắt chặt thực thi pháp luật, chấm dứt săn bắt trái phép, đóng cửa các thị trường buôn bán trái phép và các trang trại nuôi nhốt động vật hoang dã quý hiếm như hổ và gấu.”

PHẠM MẠNH CƯỜNG/tinmoitruong.vn